بسم الله الرحمن الرحیم

در میان علمای اهل تسنن ، 3 تن از ایشان هستند که در ضمن بیان جریانات مسموم شدن امام حسن علیه السلام به دسیسه معاویه ، مطالبشان را مستند به کتب معتبری همچون تاریخ طبری ، طبقات ابن سعد و تاریخ المنتظم کرده اند که متاسفانه ، هم اکنون این مطالب از کتب فعلی حذف شده است.

ابن ابی اصیبعه متوفی 668 ه و نقل از تاریخ طبری

وفي تاريخ الطبري أن الحسن بن علي رضي الله عنهما مات مسموما في أيام معاوية وكان عند معاوية كما قيل دهاء فدس إلى جعدة بنت الأشعث بن قيس وكانت زوجة الحسن رضي الله عنه شربة وقال لها إن قتلت الحسن زوجتك بيزيد
فلما توفي الحسن بعثت إلى معاوية تطلب قوله فقال لها في الجواب أنا أضن بيزيد.

در تاريخ طبرى آمده است كه حسن بن على در زمان معاويه مسموم از دنيا رفت، معاويه كه با هوش و زيرك بود، مخفيانه براى جعده دختر اشعث كه همسرس امام حسن بود، شربتى فرستاد و به او گفت كه اگر حسن را بكشى، تو را به ازدواج يزيد درخواهم آورد.
هنگامى كه حسن از دنيا رفت، كسى را فرستاد كه معاويه به وعده‌اش عمل كند، معاويه در جواب گفت: من در مورد يزيد، بخل مي‌ورزم (او را به دست هركس نمي‌سپارم).

عيون الأنباء في طبقات الأطباء ، ج 1 ص 174 ، اسم المؤلف:  موفق الدين أبي العباس أحمد بن القاسم بن خليفة بن يونس السعدي الخزرجي الوفاة: 668هـ ، دار النشر : دار مكتبة الحياة - بيروت ، تحقيق : الدكتور نزار رضا

این مطلب هم اکنون در تاریخ طبری وجود نداشته و از آن حذف شده است !

این عالم اهل تسنن بحث مسموم شدن امام حسن علیه السلام را در ذیل ترجمه ابن آثال می آورد و میگوید :

وكان ابن أثال خبيرا بالأدوية المفردة والمركبة وقواها وما منها سموم قواتل وكان معاوية يقربه لذلك كثيرا
ومات في أيام معاوية جماعة كثيرة من أكابر الناس والأمراء من المسلمين بالسم

ابن اثال در ساختن دواهای تک و ترکیبی و همچنین سم های کشنده ، مهارت داشته و لذا معاویه بسیار زیاد او را نزدیک به خود نگه میداشت.
در زمان معاویه ، گروه زیادی از بزرگان مردم و فرماندهان مسلمانان ، بر اثر مسوم شدن ، از دنیا رفتند.

عيون الأنباء في طبقات الأطباء ، ج 1 ص 171 ، اسم المؤلف:  موفق الدين أبي العباس أحمد بن القاسم بن خليفة بن يونس السعدي الخزرجي الوفاة: 668هـ ، دار النشر : دار مكتبة الحياة - بيروت ، تحقيق : الدكتور نزار رضا

این سخن نشان می دهد که ابن اثال کسی بوده است که آن سم کشنده را برای معاویه تهیه کرد تا امام حسن علیه السلام را بواسطه آن به شهادت برساند.

در اعتبار ابن ابی اصیبعه و کتابش همین کفایت می کند که ذهبی در جای جای " سیر اعلام النبلاء " بدان استناد کرده است . ( سیر اعلام النبلاء ج 13 ص 485 ؛ ج 15 ص 418 ؛ ج 18 ص 106 و ... طبع موسسه الرساله )

ابن الدمشقی شافعی متوفی 871 ه و نقل از تاریخ منتظم ابن جوزی

قال الإمام ابن الجوزي في تاريخه : المنتظم والصحيح أن ( الذي سمه هي ) جعدة بنت الأشعث بن قيس وكانت تحت الحسن فدس إليها معاوية أن سمي الحسن وأزوجك يزيد .
وكان معاوية قد جعل ولاية العهد بعده للحسن فسمه ليكون الامر بعده لابنه يزيد .
فلما فعلت ذلك أرسلت إليه تطالبه بما عاهدها عليه وتذكره بالعهد والوفاء .
فأجابها معاوية : لا نفعل ( ذلك ) وقد فعلت بالحسن ما فعلت فكيف آمنك على يزيد !

امام ابن جوزی در تاریخش – المنتظم – میگوید : سخن صحیح آن است کسی که حسن (علیه السلام) را مسموم نمود ، جعده دختر اشعث بن قیس بود که همسر حسن (علیه السلام) بوده و معاویه به او نیرنگ زد (وگفت) حسن (علیه السلام) را مسموم کن تا تو را به همسری یزید در بیاورم.
معاویه ولایت بعد از خودش را برای حسن (علیه السلام) قرار داده بود (ولذا) او را مسموم کرد تا امر خلافت بعد از او برای یزید باشد.
وقتی جعده (حسن علیه السلام) را مسموم کرد ، به معاویه پیام فرستاد تا به آنچه وعده کرده بود وفا کند.
پس معاویه به او پاسخ داد : آن را انجام نمیدهم (و تو را به همسری یزید در نمیاورم) زیرا تو وقتی با حسن (علیه السلام) چنان کردی ، چه تضمینی است که با یزید همان نکنی !

جواهر المطالب في مناقب الإمام علي بن أبي طالب ( ع )، ج 2 ص 209 - 210 ، اسم المؤلف:  شمس الدين أبي البركات محمد بن أحمد الدمشقي الباعوني الشافعي الوفاة: 871 ه ، دار النشر : مجمع إحياء الثقافة الاسلامية / 1416 ه ، الطبعه : الاولی ، تحقيق : شیخ محمد باقر المحمودی

ولی همچنان که محقق محترم این کتاب اشاره نموده، این مطلب ابن الدمشقی در چاپهای فعلی کتاب « المنتظم » وجود ندارد و آنچه که در باب دسیسه جعده بر مسموم نمودن امام حسن علیه السلام در چاپهای فعلی آمده به قرار زیر است :

أخبرنا محمد بن عبدالملك بن خيرون قال أخبرنا أبو محمد الحسن بن علي الجوهري قال أخبرنا أبو عمر بن حيوية قال حدثنا محمد بن خلف قال حدثني أبو عبدالله اليماني قال حدثنا محمد بن سلام الجمحي عن ابن جعدة قال كانت جعدة بنت الأشعث بن قيس تحت الحسن بن علي فدس إليها يزيد أن سمي حسنا حتى أتزوجك ففعلت فلما مات الحسن بعثت جعدة إلى يزيد تسأله الوفاء بما وعدها فقال إنا والله لم نرضك للحسن أفنرضاك لأنفسنا

جعده دختر اشعث بن قیس ، همسر حسن بن علی (علیهما السلام) بود و یزید(!) به او نیرنگ زد (وگفت)  اگر حسن(علیه السلام) را مسموم کنی ، با تو ازدواج خواهم کرد و جعده نیز همان کرد. وقتی حسن (علیه السلام) از دنیا رفت ، جعده پیامی برای یزید فرستاد تا به عهدش وفا کند و یزید کفت : سوگند به خدا ما از كاري كه با حسن كردي راضي نبوديم؛ آيا در حق خودمان به آن رضايت خواهيم داد؟

المنتظم في تاريخ الملوك والأمم ، ج 5 ص 226 ، اسم المؤلف:  عبد الرحمن بن علي بن محمد بن الجوزي أبو الفرج الوفاة: 597 ، دار النشر : دار صادر - بيروت - 1358 ، الطبعة : الأولى

همچنان که مشخص است ، نه تنها مطلبی را که ابن الدمشقی بیان کرده در این سخن ابن جوزی مشاهده نمیشود بلکه صریحاً ، موضع تهمت از معاویه برگشته و به سمت یزید رفته است !
اگر این مطلب صحیح نبود ، پس چرا باید تحریف شود ؟

العبد الاحقر - مقداد العلوی